GMM Luchttechniek bouwt aan circulaire toekomst met nieuwe productielijn

Bij GMM Luchttechniek in Vaassen is circulariteit geen abstract begrip, maar iets waar ze elke dag aan werken. Met een flinke dosis ondernemerschap, een helder plan en de juiste ondersteuning vanuit het Cleantech Regio Deal project Circulaire Fabrieken, zette het familiebedrijf een grote stap: een nieuwe productielijn voor duurzame en lichtere luchtkanalen, gemaakt van KoolDuct in plaats van staal. “We hadden het uiteindelijk sowieso gedaan,” benadrukken Floris en Rutger Visch, “maar dankzij Circulaire Fabrieken ging het veel sneller. Het maakt je daadkrachtiger.”

Van idee naar uitvoering

GMM Luchttechniek bestaat al bijna 65 jaar. Wat ooit begon als een montagebedrijf, is uitgegroeid tot een specialist in luchttechniek. In het familiebedrijf werken vader en zonen samen aan de toekomst. Onder leiding van directeuren Dick en Floris Visch, met Rutger Visch als business developer, is het bedrijf volop bezig met innovatie en verduurzaming. Rutger is ook recent gestart met een promotieonderzoek naar circulaire businessmodellen.

GMM is al jaren bezig met het ontwikkelen van verschillende circulaire oplossingen voor luchttechniek. Via Harrie van Bommel, gepensioneerd hoofddocent en onderzoeker Circulaire Innovaties bij Saxion en mede-uitvoerder van Circulaire Fabrieken, hoorde Rutger een aantal jaar geleden van het project. “Hij is een oud-docent van mij die ik af en toe nog sprak. Voordat ik ons projectplan indiende, had ik Harrie ook nog mee laten kijken. Zo zijn we met een heel concreet plan aan de slag gegaan.”

Het resultaat? Een productielijn waarmee GMM nu een groot deel van hun luchtkanalen maakt van KoolDuct. Traditioneel worden luchtkanalen gemaakt van verzinkt staal, een zwaar materiaal met een relatief hoge CO₂-uitstoot. Na installatie worden de kanalen ingepakt met minerale wol als isolatie. GMM Luchttechniek koos bewust voor een alternatief: KoolDuct van Kingspan. Dit materiaal is tot 70% lichter, heeft 60 à 70% minder CO₂-impact en is vooraf geïsoleerd waardoor extra isolatie niet nodig is.

“Kingspan had KoolDuct al op de markt gebracht in het buitenland, maar nog niet in Nederland. Met hulp van Kingspan in het trainen van onze medewerkers en door het opzetten van de nieuwe productiefaciliteit, kunnen we dit materiaal nu hier verwerken tot luchtkanalen. Het is prettiger voor het fabriekspersoneel en de monteurs, heeft financiële voordelen en is beter voor het milieu”, aldus Floris Visch.

Circulair denken in drie stappen

Bij GMM denken ze circulair over de hele levenscyclus van hun producten. Ze passen hierbij de Value Hill-methodiek toe, waarbij circulaire kansen worden benut in alle fasen van een product. Rutger en Floris leggen uit hoe ze dat aanpakken:

1. Voor gebruik

• Ze proberen standaardisatie van luchtkanalen aan te jagen via hun branchevereniging. Daardoor kunnen onderdelen later weer makkelijker hergebruikt worden. “Luchtkanalen van staal en KoolDuct kunnen heel lang meegaan. Maar als je bestaande systemen demonteert wil je deze gelijk weer op een andere plek kunnen installeren. Omdat de afmetingen van de kanalen nu nog slecht gestandaardiseerd zijn, is het nu nog moeilijk om een match te maken met een nieuwe installatie”, vertelt Rutger.
• Ze kiezen bewust voor het implementeren van alternatieve materialen zoals KoolDuct. Door het opzetten van de productielijn voor KoolDuct zijn ze nu ook een stap dichterbij verdere circulaire innovatie, zoals het gebruik van biobased materialen voor luchtkanalen.

2. Tijdens gebruik

• Met technologie zoals Aeroseal maken ze bestaande systemen luchtdicht zonder demontage. Rutger vertelt dat ze hier een jaar of vijf geleden mee zijn begonnen. “Wanneer een luchttechnisch systeem lekt verlies je namelijk heel veel energie. Er gaat een coating door het systeem heen dat de gaten dicht en daardoor reduceer je energieverlies. Daarmee wordt de levensduur van de installatie verlengd.”
• Ze monitoren installaties om energieverlies te beperken en onderhoud te optimaliseren.

3. Na gebruik

• Ze werken samen met bedrijven die gebouwen ontmantelen om luchtkanalen uit oude gebouwen terug te winnen. Als afmetingen overeenkomen, kunnen luchtkanalen opnieuw worden ingezet.
• Wanneer de luchtkanalen niet hergebruikt kunnen worden, wordt KoolDuct niet gesmolten zoals staal, maar wordt het door Kingspan gedowncycled tot nieuwe platen.

Mensen meenemen in de verandering

Een nieuwe productielijn neerzetten is één ding. De mensen meekrijgen is ook een kunst. Rutger voerde van tevoren gesprekken met monteurs en liet hen het nieuwe materiaal zien. “Ze waren hartstikke blij. Het is veel lichter om mee te werken.” Ook klanten reageren positief. Niet alleen vanwege de lagere milieu-impact, maar ook omdat het sneller en efficiënter geïnstalleerd kan worden. “We hebben medewerkers getraind om met het nieuwe materiaal te werken. We hebben nu ook een medewerker die specifiek verantwoordelijk is voor de KoolDuct-freesmachine”, vertelt Floris. “Dat stukje eigenaarschap werkt goed.”

Circulaire Fabrieken als versneller

Circulaire Fabrieken is een afgerond project binnen de Cleantech Regio Deal: een overeenkomst tussen het Rijk en Regio Stedendriehoek met als doel de samenwerking te versterken en de brede welvaart te verbeteren. Dit project maakte het mogelijk om bedrijven in de regio Stedendriehoek (gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Heerde, Lochem, Voorst en Zutphen) te ondersteunen met hun circulaire ambities. Het projectteam heeft hier op verschillende manieren invulling aan gegeven; er zijn kennissessies voor verscheidene learning communities georganiseerd, Quick Scans gefaciliteerd, kennisvouchers uitgedeeld, subsidies via het stimuleringsfonds toegekend en Challenge Weeks met bedrijven en studenten georganiseerd.

GMM deed mee aan de eerste Challenge Week van Circulaire Fabrieken in 2022. Studenten van Saxion hielpen bij het zoeken naar een duurzaam alternatief voor staal. Daarna volgden een kennisvoucher van €5.000,- en een bijdrage van €75.000,- uit het stimuleringsfonds.

“Als we die steun niet hadden gekregen, hadden we het misschien niet helemaal uit eigen middelen gedaan”, zegt Floris. “Dan was het een veel langer traject geworden.” Rutger beaamt dit: “Ook omdat je dit krijgt komt er druk achter, dat je er snel mee aan de gang moet. Het blijft niet als idee op de plank liggen.”

Aftermovie van de eerste Circulaire Fabrieken Challenge Week

Tip van GMM: geloof in de meerwaarde

Voor andere bedrijven die circulair willen ondernemen, heeft Rutger een duidelijke boodschap: “Je moet het echt willen. Begin bij je eigen waarden en kijk daarna pas naar wat het oplevert. Als je erin gelooft, kan je er ook energie in stoppen. Dan zie je vanzelf wat er allemaal mogelijk is.”

Floris vult aan: “Als je gebruik wilt maken van zo’n subsidie, zorg dan dat je plan helder is. Wat wil je bereiken, wat kost het en hoeveel impact maak je? Als je dat scherp hebt, kun je snel schakelen. Wanneer je zo’n subsidie ontvangt moet je het best snel kunnen realiseren. Als je dan nog alles uit moet gaan zoeken red je het misschien niet.”

GMM Luchttechniek laat zien dat circulair ondernemen niet alleen haalbaar is, maar ook loont. Dankzij de samenwerking met Circulaire Fabrieken, mede mogelijk gemaakt door Saxion, KplusV, Regio Stedendriehoek en VNO-NCW Midden is een toekomstbestendige productielijn gerealiseerd die klaar is voor verdere innovatie, zoals het gebruik van biobased materialen.