“Voorkom dat de stikstof uitspraak Raad van State Nederland volledig op slot zet”
4 februari 2025Stop met praten, ga wat doen: aanpakken van het stikstof debacle
Het stikstofdossier is zonder twijfel een van de meest complexe en urgente vraagstukken waarmee Nederland worstelt. Als ondernemers begrijpen wij dat er maatregelen nodig zijn om de stikstofuitstoot te reduceren en onze natuur te beschermen. Maar de recente uitspraak van de Raad van State, waarin intern salderen bij de voortoets niet meer is toegestaan, dreigt Nederland volledig op slot te zetten. Dit heeft verstrekkende gevolgen voor ondernemers, woningbouw en economische groei. En de nog recentere uitspraak in de zaak van Greenpeace tegen de Nederlandse staat is duidelijk: we moeten nú handelen. Niet praten, maar aan de slag. De stikstofcrisis vraagt om concrete stappen, niet om eindeloze discussies. Enkele pragmatische, concrete oplossingen:
- Werk samen met banken
Laat overheid en banken de handen ineenslaan om tot – een groot deel van – de oplossing te komen. Banken hebben namelijk een unieke positie. Zij kennen hun klanten en weten precies waar de mogelijkheden liggen om (agrarische) bedrijven te ondersteunen. Zij hebben heel veel kennis in huis die nu nodig is. Maak dan ook gebruik van die kennis. Werk als overheid samen met banken en neem een zak geld mee om de oplossing te financieren. Is verplaatsen van bedrijven een optie? Of is innoveren, krimpen of misschien zelfs uitkopen de juiste weg? Hetzelfde geldt voor de industriële sector. We moeten onze pijlen richten op de grootste uitstoters en hier met een gerichte strategie impact maken. - Maak onderscheid tussen tijdelijke en blijvende uitstoot
Voorheen konden bedrijven bij de voortoets – de eerste beoordeling of een natuurvergunning nodig is – intern salderen toepassen. Dat hield in dat de stikstofuitstoot van een nieuw project werd vergeleken met de reeds vergunde uitstoot. En als er geen toename was, werd aangenomen dat er geen significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden zouden zijn, waardoor een natuurvergunning niet nodig was. Met de nieuwe rechtspraak is dit niet langer toegestaan. Hierdoor is er veel vaker een natuurvergunning nodig, zelfs als er geen significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden zijn. Dit brengt niet alleen onzekerheid met zich mee, maar leidt ook tot stagnatie. Neem bijvoorbeeld woningbouwprojecten. De stikstofuitstoot is er alleen tijdens de bouwfase, maar onder de nieuwe regels moeten alle projecten vanaf 2020 opnieuw worden beoordeeld. Dit leidt tot nog meer vertragingen in een al overbelaste vergunningverlening. Terwijl Nederland een woningnood kent van historische proporties, blijven vergunningaanvragen op de plank liggen. Als deze impasse voortduurt, komen we in een neerwaartse spiraal terecht waarin innovatie en groei onmogelijk worden gemaakt. Dat kan niet. Maak daarom onderscheid tussen tijdelijke en blijvende uitstoot en neem de vergunningplicht voor bouwprojecten onder de loep. De uitstoot tijdens de bouwfase is tijdelijk en stopt zodra het project is voltooid. Een onderscheid tussen tijdelijke en langdurige impact zou veel projecten kunnen ontlasten en Nederland uit de huidige vergunningenimpasse halen. - Neem opgeleverde projecten zonder actuele uitstoot niet mee in herbeoordeling
Als we oude projecten gaan beoordelen, kijk dan naar daadwerkelijke, actuele impact: er worden namelijk ook projecten opnieuw beoordeeld die al afgerond zijn. Dan gaan we dus tijd besteden aan al opgeleverde woningbouw en bedrijfsbouw projecten, die in veel gevallen niets meer uitstoten. Gaat het om projecten die blijvend stikstof uitstoten, kijk dan of er op dit moment sprake is van significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden. Zo niet, laat ze dan doorgaan. - Maak aparte teams zodat er ruimte is voor nieuwe aanvragen
Stel een apart team op voor de beoordeling van oude trajecten vanaf 2020. Dit voorkomt vertraging op de beoordeling van nieuwe projecten, en voorkomt dat waardevolle tijd en middelen worden verspild aan procedures zonder duidelijke ecologische winst.
Dit alles vraagt om steun van de overheid. Het reduceren van stikstofuitstoot is geen simpele of goedkope operatie. Boeren en bedrijven hebben middelen nodig om de noodzakelijke innovaties door te voeren of de overstap naar een andere bedrijfsvoering te maken. En dat is niet alleen in hun belang, maar in het belang van ons allemaal. Samenwerking tussen overheid, banken, bedrijven en ondernemers is hierbij essentieel. Niemand kan dit alleen. Laten we die urgentie voelen, maar vooral omzetten in daden. De klok tikt.
Ruimte voor groei
Nederland heeft altijd vooropgelopen in samenwerking en innovatie. Die traditie moeten we voortzetten. Dit betekent dat we moeten kiezen voor beleid dat ondernemers niet hindert, maar ondersteunt. Richt inspanningen op de grootste veroorzakers van stikstofuitstoot en geef ondernemers die al verduurzamen de ruimte om te groeien. Stel een speciaal team in voor oude projecten, maak onderscheid tussen tijdelijke en structurele uitstoot, en bied maatwerkoplossingen voor sectoren met lage stikstofimpact. Bevrijd bedrijven van onnodige obstakels en richt onze inspanningen op de echte veroorzakers van stikstofuitstoot. Zo geven we ruimte aan groei – economisch, maatschappelijk en ecologisch.
Want als ondernemers kunnen floreren, floreert Nederland.
Heske Groenendaal
Voorzitter VNO-NCW Midden