‘Balansakkoord nodig voor economie in dienst van inclusieve samenleving’

20-06-2019 – ‘Maatschappelijk gezien agendeerde premier Rutte dit weekend een belangrijk thema, namelijk de spanningen die we zien in de samenleving rond de rol van bedrijven en de zorgen bij mensen over hun inkomen en werk. Net als hij maken wij ons daar grote zorgen over, maar de analyse van de premier schiet tekort.’ Dat zegt Hans de Boer, voorzitter van VNO-NCW, naar aanleiding van de uitspraken van de premier van afgelopen weekend.

Zorgen
De Boer, die hierover al langer met zijn leden in gesprek is, ziet twee bronnen van zorg in de samenleving. De eerste is hoe Nederland in de toekomst zijn welvaart moet gaan verdienen en wat dat betekent voor banen. De tweede zorg betreft een eerlijke verdeling. VNO-NCW pleit voor een maatschappelijk Balansakkoord, dat beide bronnen van zorg aanpakt. Werkgevers, bonden en kabinet spreken in zo’n akkoord met elkaar af hoe we de economie sterk houden en antwoorden geven op de onzekerheid die veel mensen – met name in de middengroepen – hebben over werk, inkomen, de toekomst van hun kinderen én de rol van bedrijven in de samenleving.

Met elkaar omgaan
De Boer: ‘Nu het pensioenakkoord is gesloten, zou zo’n Balansakkoord mensen houvast en het vertrouwen moeten geven dat we dit land op orde houden en netjes met elkaar omgaan. We kunnen in zo’n akkoord gedeelde uitgangspunten vastleggen over hoe we omgaan met nieuwe technologie en nieuwe concurrentie, met werkzekerheid en loonkosten, inkomens en lasten, en kansen voor iedereen op de arbeidsmarkt. Maar bijvoorbeeld ook over de maatschappelijke rol van bedrijven en wat er voor nodig is om werkgelegenheid te blijven creëren.’

Nieuw sociaal contract
‘Door dit met elkaar expliciet te maken, weten mensen waar ze op kunnen rekenen. Kortom,  een nieuw sociaal contract waarmee we Nederland een perspectief geven met behoud van een sterke economie voor welvaart voor iedereen op een rechtvaardige basis. Wij begrijpen heel goed dat de ontwikkelingen bij ondernemingen om bij te blijven in hun concurrentiestrijd op gespannen voet kunnen staan met een evenwichtige maatschappelijke ontwikkeling. Daar hebben alle landen mee te maken, ook ons land. Hier ligt herstelwerk, vandaar het accent op het terugbrengen van balans met een nieuw sociaal contract.’

Lonen stijgen
Volgens de VNO-NCW-voorzitter stijgen de bruto lonen momenteel harder dan ze in jaren hebben gedaan, doordat de economie heel veel banen creëert. ‘In Nederland worden de lonen decentraal vastgesteld, afhankelijk van wat een bedrijf of sector kan dragen. Cao-lonen zijn de basis, die al naar gelang de conjunctuur per bedrijf worden aangevuld met incidentele inkomsten. Dat proces werkt altijd met wat vertraging, maar doet nu gewoon zijn werk. Dat mensen de stijgende bruto lonen helaas onvoldoende terugzien in hun besteedbaar inkomen, komt vooral door de sterk gestegen lastendruk.’ De Boer wijst er ook op dat in de nieuwe CPB-cijfers sprake is van een daling van de arbeidsproductiviteit.

Ceo-salarissen
Hij zegt dat het niet aan hem is de beloningen van ceo’s  te verdedigen, maar aan de aandeelhouders en de bedrijven zelf.  ‘Niet alleen in Nederland maar ook in veel andere landen wordt aandacht gevraagd voor de gevolgen van ceo-salarissen voor de sociale cohesie en de bijdrage die van werknemers wordt gevraagd in deze ondernemingen en bij vele andere ondernemingen zoals familiebedrijven en de tienduizenden middenbedrijven.’

Inclusiviteit
De Boer: ‘Wij maken ons al jaren hard voor investeringen, innovatie en internationalisering. Daar hoort wat ons betreft een hele dikke i bij, namelijk die van inclusiviteit. Ons bestuur heeft twee maanden geleden ingestemd met het zogenoemde Brugproject. De komende maanden gaan wij met al onze leden, groot en klein, in gesprek hoe zij daarbij kijken naar hun rol in de samenleving en de politiek, en wat er praktisch gebeurt om cohesie in de samenleving te verbeteren. De uitkomsten van deze strategische heroriëntatie willen wij betrekken bij het Balansakkoord dat we samen met de sociale partners willen sluiten.’

Koopkracht nauwelijks gestegen
Sinds 2008 is de werkende Nederlander bijna 300 euro per maand meer gaan betalen aan collectieve lasten. Hierdoor hebben mensen nauwelijks iets gemerkt van de economische groei en de oplopende bruto loonkosten die werkgevers betalen. Als gevolg hiervan is de koopkracht nauwelijks gestegen. Terwijl de economie in de periode tussen 2002 en 2017 groeide met 15 procent, groeide het besteedbaar inkomen in diezelfde periode slechts met 2 procent. Ondertussen steeg het begrotingsoverschot naar meer dan 11 miljard. Daarnaast zijn ontwikkelingen op de arbeidsmarkt gaande die veel mensen zorgen baren. Ondernemingen hebben een toenemende behoefte gekregen aan flexibiliteit, maar veel werkenden hebben nog niet de ervaring dat dit samen kan gaan met blijvende werkzekerheid. Hier ligt volgens De Boer een grote sociale opgave om mensen nieuwe zekerheden te geven.

Download hier de factsheet: winsten, lonen en collectieve lasten