“Ik geloof niet dat de WAB meer banen oplevert”

Interview met Pieter Honing (franchisenemer McDonald’s), door Peter Reijers (stuurgroep HR-kring VNO-NCW Midden)

De WAB gaat over ontslagrecht, flexibele arbeid en WW-premie. Met welke daarvan komt u nu in aanraking?
Met alle drie. Of de wetgeving nou heel goed is, dat betwijfel ik, eerlijk gezegd. Het wordt er allemaal niet gemakkelijker op. En of het nou ook helpt bij de mensen die wat flexibeler willen werken, dat vraag ik me eerlijk gezegd ook af. Ik vraag me weleens af of de beleidsmakers ook weleens met mensen praten die flexibele arbeid willen. Of dat er nou allemaal altijd op elkaar aansluit, nou ja, volgens de vakbonden wel… Ik heb veel flexibele mensen in mijn bedrijf werken, en als ik die af en toe hoor, dan willen zij toch iets anders dan de wet wil.

Wat dan?
Nou, neem bijvoorbeeld het simpele feit dat mensen van 22 jaar oud tien jaar geleden gestudeerd wilden hebben, men wilde een baan hebben, men wilde vooral fulltime werken, kinderen krijgen, autootje, huisje, boompje beestje en dat was het dan. Die mensen bestaan niet meer. Nu zegt men: ik wil wel werken, maar dan wil ik werken op de maandagmorgen. Op dinsdag wil ik papa-dag, op woensdagmorgen wil ik wel werken, op donderdag en op vrijdag wil ik vrij, ik wil geen nachtwerk, maar ik wel een goed pensioen, ik wil ook een goed salaris, en daar moet je me een beetje bij helpen.

Veel mensen willen niet fulltime werken. En als ze dat al willen, dan wil men manager worden, dan gaat het om 32 uur. Maximaal. Ik zeg dan: beste man, vrouw, wil je misschien later ook nog eens een huis kopen, een hypotheek krijgen? Dat is ingewikkeld, want je moet tegenwoordig meer eigen vermogen genereren. Dan geven ze aan dat ze gewoon willen genieten van hun sociale leven, met vrienden, familie. Dus wij zitten in de arbeidswereld op een totaal verkeerd niveau te denken. En dat alles maar naar vast – vast – vast moet, ja, dat wilden wij vroeger, met een gouden horloge en dan na veertig jaar weg. Maar de mensen van nu, die willen dat niet.

Geldt dat voor HBO en HBO+, of ook voor andere opleidingsniveaus?
Ik merk het overal. Allemaal twee, drie dagen werken en dan weer vrij. Als wij vroeger vijf dagen werkten, was je op vrijdagavond moe, en dan ging je toch nog uit. Dan had je weekend. Maar nu, na drie dagen werken, zegt men: ik wil genieten van m’n vrije tijd. Daar zouden wetgever en politiek veel meer naar moeten kijken. Ook de vakbonden. Maar de vakbonden worden vaak nog bestuurd door mensen uit het oude arbeidsregime, alle bestuurders die ik ken zijn inmiddels 45/50+. Die denken nog in oude normen en waarden. En vakbondsleden zijn ook gemiddeld van die leeftijd volgens mij. Jonge mensen zeggen: ik heb niets aan de vakbond, want hoe helpen zij mij dan? En natuurlijk, ik vind dat de maatschappij niet zonder vakbonden kan, het helpt ons om het poldermodel te bouwen in Nederland. Dat is heel goed. Je hebt die tegenkrachten nodig om samen te komen tot moderne dingen. Maar goed, je ziet hoe ze omgaan met het pensioendossier, ook daar hakken in het zand, nul bewegen, terwijl iemand van dertig, die kijkt niet vooruit naar een pensioen. Die zegt: ik heb dat geld nu nodig, ik wil nu leven, ik heb geen zin om te wachten tot mijn 67^e, 68^e, om dan driehonderd euro extra te krijgen per maand.

De maatschappij verandert. En natuurlijk moet je als politiek en vakbonden een beetje door de tijd heen kijken en mensen beschermen tegen zichzelf. Maar ja, ze leven gewoon anders.
Ik zie dat minister Koolmees probeert te bewegen, te vernieuwen, maar de traditionele partijen zetten echt vol de hakken in het zand. Ik zat aan de onderhandelingstafel met de laatste CAO. Als ik dan de vakbonden hoorde praten, dacht ik: sorry, maar je moet echt meer met jongeren gaan spreken. Aan hen vragen: wat wil jij nou? En natuurlijk wil iedereen vijf procent salarisverhoging, of tien, dat is een stomme vraag, iedereen wil dat. Maar ze willen vooral arbeidsflexibiliteit.

Dus, die arbeidswereld is compleet veranderd. Ik vind dat de politiek daar een keer naar zou moeten kijken. Hetzelfde geldt voor de arbeidstijdenwet, ook zo’n vehikel. Als iemand op school zit, dan worden schooluren en werkuren bij elkaar opgeteld. En je mag maar één dag in het weekend werken. Als een scholier gewoon goed gaat op school, en zijn ouders vinden dat hij een bijbaantje mag hebben, en die jongen wil gewoon werken om zijn scooter te betalen, en die wil niet alleen op de vrijdag, maar ook op de zaterdag werken, of hij wil ook op zondag werken, dan mag dat niet. Want, zegt dan de wetgever, nee, nee, nee, vingertje omhoog, wij moeten de kinderen beschermen, dat mag niet. Terwijl die kinderen een ander leven hebben. Die willen werken. Daar zou de wetgever een keer naar moeten kijken. En vooral de vakbonden.

Er komen minder strenge voorwaarden voor het ontslag van werknemers in vaste dienst. Wat betekent dat voor u, als werkgever?
Ik weet dat eigenlijk niet, we moeten ook bekijken hoe de rechterlijke macht daar over gaat oordelen. Als ik eerlijk ben, weet ik niet of ik dat goed of slecht zou moeten vinden. Het is de vraag of de rechter meegaat in jouw ontslagdossier. Dat blijft koffiedik kijken. Het is goed dat er ontslagbescherming is, anders gaan mensen zomaar, Amerikaanse toestanden, mensen op straat zetten. De rechtsgang is goed. Aan de andere kant moeten ze ook niet te veel gaan bemoederen, en ook kijken of sommige mensen er een potje van maken. Daar zou je flexibeler van af moeten kunnen komen.

Onder de WAB mag je met nieuwe werknemers een langere proeftijd afspreken. De hoop is dat er dan meer vaste contracten komen; medewerkers kunnen langer beoordeeld worden. Wat vindt u daarvan?
Ik vind dat een beetje een non-argument. Als ik kijk bij mij, in de horeca, dan zien we in de huidige proeftijd prima of iemand past, ja of nee. Maar zekerheid heb je daar als werkgever nooit over. Iemand kan zich natuurlijk twee of drie maanden heel goed voordoen, en zodra er een vast dienstverband is toch plotseling wel ziek zijn, of kwaaltjes hebben die ze eerder niet hebben genoemd. Dat overkomt ons allemaal. Dus, of dit je zal helpen, daar heb ik niet zoveel vertrouwen in.

Als je nu een werknemer ontslaat, hoef je hem geen transitievergoeding te betalen als hij nog geen twee jaar in dienst was. Dit gaat veranderen. Onder de WAB heeft een werknemer al vanaf zijn eerste werkdag recht op een transitievergoeding bij ontslag, ook tijdens zijn proeftijd. Wat vindt u daarvan?
Het gaat mij, als werkgever, alleen maar meer kosten. Of iedereen daar nou echt wijzer van wordt… Ik vind het een verkeerde stok achter de deur. Als iemand niet goed functioneert, dan moet je toch zeggen, als werkgever: we stoppen ermee. Of dat nou wel of geen geld kost, ik kijk daar een beetje doorheen. Ik bekijk het niet als een enkelvoudige zaak, ik kijk naar mijn totale loonkostenontwikkeling. En daar loop je soms als werkgever schade op. En of het nou helpt om het leven van de medewerkers te verbeteren… Ik denk het niet.

De overheid wil flexibele arbeid minder flexibel en minder aantrekkelijk maken. Daartoe zijn er maatregelen in de WAB opgenomen. Er komt een ruimere regeling voor opeenvolgende tijdelijke contracten (de ketenbepaling). Momenteel mag je een werknemer maximaal drie aansluitende contracten aanbieden over een periode van maximaal twee jaar. Dat wordt verruimd naar drie aansluitende contracten in drie jaar. Wat vindt u?
Zelf werk ik daar niet zo mee. Al die wisselende lage en hoge premies, met die wisselende contracten… Als iemand bij mij goed functioneert, dan krijgt hij of zij na de proeftijd gewoon een vaste overeenkomst. Mensen die tijdelijk bij mij werken, een student bijvoorbeeld, die gaat toch weer weg. Dus, om dat nou allemaal af te regelen, daar geloof ik niet zo in. Ook dat zal mijns inziens niet echt een bijdrage leveren om de wereld een beetje beter te maken.

Werkt u veel met oproepkrachten? De nieuwe wet schrijft voor dat een oproepkracht met een nulurencontract of een min/maxcontract alleen verplicht is te komen werken, als je hem minimaal vier dagen van tevoren oproept. Doe je dat niet, dan heeft hij het recht het werk te weigeren.
Wij werken niet met oproepkrachten. Ik hoor van mijn collega-horecaondernemers dat studenten dat wel gewend zijn, die weten niet beter. Die stellen hun leven daar op in. Ik hoor er van hen nooit problemen over.

Wat wilt u nog meer gezegd hebben over de WAB?
Ik denk dat het totale stelsel niet meer vaste banen gaat opleveren. Daar geloof ik niet in. Het is niet toegespitst op de toekomst, op morgen.