“Sturen op karaktereigenschappen, niet op competenties”

Krapte op de arbeidsmarkt is een breed gedragen probleem bij werkgevers. Ook de groensector heeft ermee te maken, bij De Eijk Groep kunnen ze erover meepraten. Met 150 werknemers verspreid over 3 vestigingen (Utrecht, Almere en Apeldoorn) pakt het bedrijf alles aan wat met ontwerp, inrichting en onderhoud van buitenruimte te maken heeft. Bedrijfsleider Arnold Pasman van Eijkelboom BV in Apeldoorn, één van de bedrijven van De Eijk Groep, ervaart dagelijks de gevolgen van te weinig aanbod van werkzoekenden. Vooral vakkrachten met een groendiploma op mbo-4 niveau zijn schaars. Gevolg is dat Pasman nog nooit zoveel ‘nee’ heeft moeten zeggen tegen potentiële opdrachtgevers, of niet inschrijft op aanbestedingen. “Voor ons bedrijf staat het waarmaken van afspraken voorop. Dat betekent dat we soms keuzes moeten maken op basis van de capaciteit die we beschikbaar hebben.”

Groene generatie

Waarom de instroom zo moeilijk is? Pasman legt de vinger op de zere plek. “Het heeft veel te maken met een terugloop in aanmeldingen in groenonderwijs.” De oorzaken hiervan zijn volgens Pasman divers. Hij ervaart een tendens onder jongeren, gestimuleerd door ouders, om voor een baan in ‘het management’ te gaan. Een vakopleiding volgen en handen uit de mouwen steken zijn niet van deze tijd én het imago van de sector is veranderd. Pasman ziet hoe dit gevolgen heeft voor het opleidingsaanbod. “Enerzijds begrijp ik het dat onderwijsinstellingen opleidingen waar weinig vraag naar is samenvoegen of afstoten, maar anderzijds: de gevolgen zijn groot. Jongeren in deze omgeving die voor de bosbouw of een hoveniersopleiding willen kiezen – want veel meer specialisatie is er niet over – , krijgen nu met ondoenlijke reistijden te maken. Dat weerhoudt ze in hun keuze. En zo kom je in een neerwaartse spiraal. Maar”, voegt Pasman eraan toe, “ik denk dat er een kentering gaande is. ‘Groen’ staat nu hoog op de agenda, er is veel maatschappelijke aandacht voor leefbaarheid in de wijken, voor biodiversiteit, klimaat. Voor de nieuwe generatie die hieraan wil bijdragen is de groensector bij uitstek geschikt. Als het aan mij ligt, richten we ons op basisschoolleerlingen en maken we die groep enthousiast voor een groenstudie.”

Weerbarstige praktijk

Naast jongeren die via stages of een leerbaan bij Eijkelboom aan de slag gaan, zet het bedrijf sinds jaar en dag de deuren open voor mensen met een arbeidsbeperking, Wajongeren en zij-instromers. Een deel daarvan kan snel aan het werk met ondersteuning en coaching, een ander deel – vooral de zij-instromers – heeft werkervaring in een andere sector opgedaan, is wat ouder en is graag bereid tot omscholing. De Eijk Groep, koploper in sociaal ondernemen (PSO-trede 3) is hier blij mee, maar in de praktijk blijkt het opleidingsniveau en het werk vaak anders dan verwacht. “Het is veel fysiek bezig zijn, in weer en wind, en de theorie wordt onderschat. Ga er maar aanstaan: 1200 planten determineren. Daar heb je kennis voor nodig.”

Betrouwbaar, betrokken, behulpzaam

Met de uitstroom van medewerkers bij De Eijk Groep zit het wel goed. Die is laag, dankzij een mix van aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden en open bedrijfscultuur. Vooral het kleine verloop onder de voormannen en tweede mannen (of vrouwen) valt op. “Gelukkig maar, want juist voor deze functies zijn moeilijk mensen te vinden” weet Pasman. “Een goed loon is één component van aantrekkelijk werkgeverschap, maar er is meer. We hechten aan onze kernwaarden: betrouwbaar, betrokken en behulpzaam en daar handelen we naar. Het is de basis voor de structuur en cultuur in ons bedrijf. Onze organisatie is daarom plat en overzichtelijk ingericht, we werken in kleine teams en sturen op karaktereigenschappen, niet op competenties. Dat bindt mensen. Er is aandacht voor elkaar en bereidheid de ander te helpen.”

Vitale werknemers

“Saamhorigheid stimuleren we ook door bijvoorbeeld vierwekelijks een ‘happy hour’ te organiseren en door medewerkers te betrekken in zaken als veiligheid en vitaliteit. We vragen ze bijvoorbeeld ‘Hoe ga jij ervoor zorgen dat je gezond je pensioen gaat halen en wat kan Eijkelboom voor je doen. Daar praten we dan over tijdens De Eijk Academie, een jaarlijkse dag waarop we de vestigingen sluiten en met alle 150 werknemers samen werken aan het thema. Reacties en ideeën verwerken we in concrete afspraken en acties. Dat resulteert nu in overleg met een landelijke sportschoolketen, zodat werknemers straks op een aantrekkelijke manier kunnen werken aan hun conditie. En honoreren we de wens om vers fruit beschikbaar te stellen.”

Hang naar efficiency slaat door

Wat kunnen collega-ondernemers van De Eijk Groep leren als het gaat om instroom en behoud van werknemers? Voortbordurend op het thema vitaliteit adviseert Pasman: “Investeer in je mensen én in de materialen waar zij mee werken. Goed gereedschap maakt het werk leuker en makkelijker. Zo houdt je enthousiaste en vitale medewerkers.” Gevolgd door een statement van algemeen directeur Erik Punt, die net even inbreekt in het gesprek: “De hang naar efficiency slaat in veel bedrijven door. Als enige vorm van zingeving ontbreekt, dan ga je het verliezen”. Mooie woorden ter afsluiting. Of als start van een nieuwe serie?

VNO-NCW Midden ondersteunt leden bij de uitdagingen die er zijn op de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld vanuit het team NLwerktaanwerk, dat concrete hulp biedt bij vragen over instroom, uitstroom en doorstroom van personeel. Of maak je eigen podcast, waarmee je je toekomstige werknemer kunt bereiken.